Χρονικό: Η Τράπεζα της Ανατολής, Η Εθνική τράπεζα και η Κεντρική Τράπεζα Ελλάδος
ΒΙΚΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ : Μάρτιος 2014
Προσπάθησα να στήσω το χρονικό, του πως εξελισσόταν ο δανεισμός της Ελλάδος από το 1821 και μετά με γεγονότα και ημερομηνίες για το πώς εξελίχθηκε το τραπεζικό σύστημα στο πέρας αυτών των χρόνων, το πώς αντέδρασαν οι κυβερνώντες, τι γινόταν πολιτικά κατά το ίδιο διάστημα, πως η Ελλάδα πτώχευε και παράλληλα γινόταν εγκατάσταση των ξένων δυνάμεων και κατάσχοντο τα εδαφικά κτλ.
Αυτό μας δείχνει ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται και ότι τα πράγματα δεν πηγαίνουν τυχαία προς κάποιες κατευθύνσεις!
Το Χρονικό: Η Τράπεζα της Ανατολής, Η Εθνική τράπεζα και η Κεντρική Τράπεζα
🔘 1824 -1825 : Η Ελλάδα παίρνει τα περιβόητα «δάνεια της ανεξαρτησίας»
Ένα μόνο μικρό ποσό από τα συνολικά ποσά των δανείων δαπανήθηκε για τις ανάγκες της επανάστασης. Το μεγαλύτερο σπαταλήθηκε στην προπληρωμή τόκων και προμηθειών, στα χρηματιστήρια της Ευρώπης ή σε παραγγελίες πολεμικού υλικού που ποτέ δεν έφτασε στην Ελλάδα! Το πιο επαχθές όμως μέτρο που προβλέπονταν για την αποπληρωμή των δανείων ήταν η υποθήκευση των «εθνικών κτημάτων» που είχαν εγκαταλειφθεί από τους Τούρκους καταχτητές τους.
🔘 1827 : Η Ελλάδα ζητεί δάνειο για αναδιάρθρωση αλλά οι Ευρωπαίοι αρνούνται.
Πρώτη Πτώχευση της Ελλάδος (Καποδίστριας)
🔘 1932 : Επιβολή του Όθωνα ως Βασιλιά υπό τη Βαυαρική διοίκηση
Ο ερχομός του συνοδεύτηκε από εγγυήσεις για την παροχή δανείου 60 εκ. γαλλικών φράγκων ( που δεν είχε δοθεί το 1827). Μέχρι το 1833 είχαν εκχωρηθεί τα 2/3 του δανείου. Στην πραγματικότητα το ποσό που έφτασε και πάλι στην Ελλάδα ήταν πολύ μικρότερο ενώ το μεγαλύτερο μέρος του δαπανήθηκε στο στρατό, την κρατική γραφειοκρατία και την εξυπηρέτηση των δανειακών υποχρεώσεων. Παράλληλα, τα «εθνικά κτήματα» συνέχιζαν να είναι υποθηκευμένα.
🔘 1841 : Ίδρυση της Εθνικής Τράπεζας, κατείχε το εκδοτικό προνόμιο
Μέτοχοι Εθνικής Τράπεζας: Ρότσιλντ και οι :
Το ελληνικό κράτος με 1.000 μετοχές,
ο Νικόλαος Ζωσιμάς με 500 μετοχές,
ο Ιωάννης-Γαβριήλ Εϋνάρδος με 300,
ο βασιλιάς Λουδοβίκος Β’ της Βαυαρίας με 200,
ο Κωνσταντίνος Βράνης με 150,
ο Θεόδωρος Ράλλης με 100,
ο Ιούλιος Έσσλιν, κ.ά.
🔘 1842 : 2η Πτώχευση της Ελλάδος και έναρξη λειτουργίας Εθνικής τράπεζας
Μέχρι το 1843 η οικονομική ανάκαμψη δεν φαινόταν πουθενά. Η χώρα αδυνατούσε να εκπληρώσει το δημόσιο χρέος της. Οι ξένες δυνάμεις αρνήθηκαν να καταβάλουν την τρίτη δόση του δανείου του 1832. Ο Όθωνας αναγκάστηκε να κηρύξει επίσημη πτώχευση εκλιπαρώντας για νέες πιστώσεις.
Υπό τον φόβο της εισβολής των μεγάλων δυνάμεων και κάτω από την υπόδειξή τους προχωρεί στη μείωση των τακτικών δαπανών που περιλαμβάνει και περικοπές μισθών. Ο Βαυαρός βασιλιάς και οι σύμβουλοι του αφού πρώτα συντέλεσαν στην οικονομική παράλυση τους κράτους, στη συνέχεια προσπάθησαν να ικανοποιήσουν τον ξένο παράγοντα βάζοντας στην γκιλοτίνα τα συμφέροντα του ελληνικού λαού.
Η διάσκεψη που συνήλθε στο Λονδίνο έθεσε αυστηρούς όρους για την καταβολή των ελληνικών οφειλών, όρισε επιτροπή ελέγχου της ελληνικής οικονομίας και επέβαλε την εκχώρηση όλων των εθνικών πόρων για την εξυπηρέτηση των δανείων.
Η οικονομική κρίση, η χρεοκοπία και μια σειρά άλλων πολιτικών παραγόντων έθεσαν τη βάση για την παρέμβαση στα πολιτικά πράγματα της χώρας ενός στρατιωτικού κινήματος που τύγχανε της υποστήριξης ή της ανοχής των πολιτικών κομμάτων και του ελληνικού λαού. Οι κινηματίες συμπύκνωσαν τα πολιτικά, οικονομικά και θεσμικά αιτήματα στην απαίτηση για παραχώρηση συντάγματος.
🔘 1844 : Στις 3 Σεπτεμβρίου όταν υπογράφονταν στο Λονδίνο η συμφωνία για τις υποχρεώσεις της Ελλάδας ο λαός στην Αθήνα περικύκλωνε το παλάτι. Κάτω από αυτό το βάρος ο Όθωνας αναγκάστηκε να αποδεχθεί τη θέσπιση συντάγματος. Το σύνταγμα ψηφίστηκε τον Μάρτιο του 1844.
🔘 1864 : Τα νησιά του Ιονίου ενσωματώνονται στην Ελλάδα
🔘 1870 : Έκδοση του Νέου Νομίσματος
🔘 1880 : Ίδρυση του Χρηματιστηρίου Αθηνών και ένταξη της Εθνικής
🔘 1881 : Τρικούπης αναλαμβάνει την πρωθυπουργία
Το εξωτερικό χρέος μεγαλώνει λόγω και των οικονομικών αποζημιώσεων που χρειάζεται να καταβληθούν στην Τουρκία για την παραχώρηση των περιοχών Θεσσαλίας και η Άρτας
🔘 1879 – 1890 : η χώρα δανείζεται αλόγιστα ενώ αναγκάζεται να εκχωρεί σε δάνεια το 40 με 50% των εσόδων της
🔘 1893/ 97 : 3η Πτώχευση της Ελλάδος: «δυστυχώς επτωχεύσαμεν» του Τρικούπη
🔘 1896 : Η χρεοκοπία οδήγησε στις πρώτες εργατικές κινητοποιήσεις και απεργίες με πιο σημαντική εκείνη των μεταλλωρύχων του Λαυρίου το 1896. Κυρίως όμως συνέβαλε στην ανάπτυξη μιας εθνικιστικής υστερίας που υποδαυλίζονταν από την «Εθνική Εταιρεία» και την ανοχή ή σύμπραξη της κυβέρνησης Δηλιγιάννη.
Ο Δηληγιάννης προσπάθησε ανεπιτυχώς να έρθει σε συμφωνία με τους ξένους ομολογιούχους των δανείων για συμβιβασμό. Το 1896 ξεσπάει εξέγερση στην Κρήτη εναντίον της Οθωμανικής διοίκησης . Ο πρωθυπουργός, υπό την πίεση της «Εθνικής Εταιρίας» και της κοινής γνώμης ζητάει από τον βασιλιά Γεώργιο την αποστολή ελληνικών στρατευμάτων. Τα στρατεύματα φτάνουν στο νησί τον Φεβρουάριο του 1897. Η πύλη αντιδρά οργισμένα και στέλνει τον στρατό της κατά μήκος των ελληνοτουρκικών συνόρων ενώ οι μεγάλες δυνάμεις δεν συγκινούνται από τις ελληνικές απαιτήσεις. Αντίθετα αποφασίζουν τον ναυτικό αποκλεισμό της Κρήτης.
Η Ελλάδα ανέτοιμη από κάθε άποψη και θύμα του εθνικιστικού παραληρήματος της « Εθνικής εταιρείας», που ουσιαστικά ασκούσε την εξωτερική πολιτική, και των επικίνδυνων κυβερνήσεων υπέστη στρατιωτική πανωλεθρία από τον τουρκικό στρατό τον Μάιο του 1897.
Ως αποτέλεσμα της ήττας αναγκάστηκε να πληρώσει πολεμικές αποζημιώσεις 4 εκ. τουρκικών λιρών και να δεχθεί νέο Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο για το διογκωμένο εξωτερικό της χρέος.
Ο «Έλεγχος», εκτός από τη διαχείριση όλων των οικονομικών πόρων του κράτους ανέλαβε να καθορίζει και τη νομισματική πολιτική.
Η εθνική κυριαρχία της χώρας είχε δεχθεί ακόμη ένα ισχυρό πλήγμα.
🔘 1893 : Ίδρυση Τράπεζας Αθηνών
🔘 1897 : Διακανονισμός Δημοσίου Χρέους
🔘 1899 : Ίδρυση Τρ. Κρήτης και η Εθνική Αγοράζει την προνομιούχα τράπεζα Ηπειροθεσσαλίας που επίσης μπορεί να κόβει νόμισμα.
Άρα η κοπή νομίσματος Μονοπωλείται από την Εθνική
🔘 1881-1909 : Ίδρυση της Nationalbank für Deutschland zu Berlin
🔘 1903 : Ελ Βενιζέλος επικρατεί – 1910-15, 1917-20, 1928-32 και στηρίχθηκε κατά κόρον στον εξωτερικό δανεισμό.
🔘 1904 : Ιδρύθηκε η Τράπεζα της Ανατολής στην Ελλάδα και στην Γερμανία
Μετόχοι: Εθνική τράπεζα της Ελλάδος & Nationalabank Fur Deutschland
1912 – 1913: Βαλκανικοί πόλεμοι
1914-1918 : Πρώτος παγκόσμιος Πόλεμος και η Εθνική κρατικοποιείται
1914-1918 : Μικρασιατική Καταστροφή
1917-1931 : Δημιουργία Κεντρικών τραπεζών σε χώρες όπως οι Αυστρία Τσεχοσλοβακία, Ουγγαρία, Πολωνία, Γιουγκοσλαβία, αλλά και χώρες της Λατινικής Αμερικής όπως η Κολομβία το Μεξικό και η Γουατεμάλα. Πρωτοστάτες:
Montagu Norman, Ogden Mills, Edwin Kemmerer, Hjalmar Schacht
1919 : Η Εθνική αγοράζει τη τρ. Κρήτης
1920-1924 : Αλλάζει η Κυβέρνηση, χάνει τις εκλογές ο Ελ. Βενιζέλος
1922 : Συγχώνευση Darmstädter Bank für Handel und Industrie με Nationalbank für Deutschland : Bank Union Darmstädter-Nationalbank Berlin.
1926 : Πώληση Μετοχών από την Γερμανική τράπεζα, της Τράπεζας της Ανατολής, η Εθνική την αγοράζει εξολοκλήρου. Εδώ πρέπει να ψάξει κανείς τι έγιναν τα κεφάλαια που δόθηναν ως δάνειο στην Γερμανική τράπεζα για τη συμμετοχή της στην Γερμανική τρ. Ανατολής.
1927 : Ίδρυση της Κεντρικής Τράπεζας
Ιδρύθηκε βάσει ενός Παραρτήματος του Πρωτοκόλλου της Γενεύης και άρχισε να λειτουργεί τον Μάιο του 1928.
Είναι Ανώνυμη εταιρεία.
Όροι του Καταστατικού της ενεκρίθησαν από το Συμβούλιο της Κοινωνίας των Εθνών.
Εγκρίθηκε για δάνειο ύψους: 9 Εκ Στερλινών, Υπεγράφη από την Ελληνική Κυβέρνηση.
Το Μετοχικό Κεφάλαιο: 400 Εκ Δραχμές, σε 80.000 Μετοχές.
Το κεφάλαιο κατεβλήθη εξ ολοκλήρου από την Εθνική Τράπεζα.
🔘 1928 : Η Εθνική χάνει το προνόμιο της έκδοσης χρημάτων & επανέρχεται στον κανόνα του χρυσού.
🔘 1929 : ξεσπάει η παγκόσμια οικονομική κρίση ύστερα από το κραχ του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης.
🔘 1931 H Bank Union Darmstädter-Nationalbank Berlin πτωχεύει. Αμέσως μετά η κυβέρνηση υποχρεώνει την Danatbank νε συνενωθεί με την Dresdner Bank.
Η Κινητήρια δύναμη ήταν ο Eugen Gutmann & ο γιος του Herbert M. Gutmann.
"After the banking crisis in 1931 the German Reich owned 66% and Deutsche Golddiskontbank owned 22% of Dresdner Bank shares. Its deputy director was Dr Schacht, Minister of Economy under Nazism. The Bank was reprivatised in 1937".
Στο μεταξύ η Αγγλία μέσω του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου και της Δημοσιονομικής Επιτροπής της Κοινωνίας των Εθνών επενέβαινε στις ελληνικές υποθέσεις προσπαθώντας να εξασφαλίσει τις οφειλές προς τους Βρετανούς τραπεζίτες.
🔘 1932 : 4η Πτώχευση της Ελλάδος, η Ελλάδα εγκαταλείπει τον κανόνα του χρυσού, υποτιμάται η δραχμή και γίνεται στάση πληρωμών προς τους ξένους δανειστές.
Η στάση πληρωμών του χρέους δεν είχε κατά βάση αρνητικά αποτελέσματα καθώς μειώθηκαν τα έξοδα του κράτους ενώ οι επόμενοι προϋπολογισμοί ήταν σχετικά ισοσκελισμένοι.
Η κατάσταση ωστόσο παρέμενε δύσκολη για την εργατική τάξη και τους αγρότες.
Η αύξηση της ανεργίας και τα φτηνά μεροκάματα που είχε επιβάλει ο Βενιζέλος οδήγησαν την εποχή εκείνη σε δεκάδες απεργίες που κορυφώθηκαν με την αιματοβαμένη πρωτομαγιά του 1936 στη Θεσσαλονίκη.
Παράλληλα, οι φτωχοί αγρότες που υπέστησαν εκτεταμένες ζημιές από την οικονομική κρίση έβλεπαν την περαιτέρω ενίσχυση των εισοδημάτων των μεγαλογαιοκτημόνων.
🔘 1932 – 1936 : Βραχύβιες κυβερνήσεις και στρατιωτικά πραξικοπήματα.
🔘 1936 : Επιστροφή του βασιλιά Γεωργίου και εγκαθίσταται ο Ιωάννης Μεταξάς-Δικτατορία
Ο Μεταξάς επανέλαβε την αποπληρωμή του εξωτερικού χρέους και σύναψε νέα ασύμφορα δάνεια από την Αγγλία και τη Γερμανία προσδένοντας ακόμη περισσότερο τη χώρα στο άρμα του διεθνούς ιμπεριαλισμού.
Από το τέλος του Β παγκοσμίου πολέμου ως σήμερα όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις στήριξαν το μοντέλο «ανάπτυξης» της οικονομίας στον εξωτερικό δανεισμό.
🔘 1939-1940: 2os Παγκόσμιος Πόλεμος
Η Deutsche Bank ελέγχει την Εθνική.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου, η Dresdner Bank ήλεγχε διάφορες τράπεζες, μία από αυτές ήταν πια και η τράπεζα της Αθήνας.
🔘 1953 : Συγχώνευση της Εθνικής με τρ. Αθηνών κάτω από τις πιέσεις του Κράτους. Έτσι και πάλι η Εθνική ελέγχει διάφορες τράπεζες του Εξωτερικού.
🔘 1957 Αναπροσαρμόζεται το κεφάλαιο της Κεντρικής.
ΒΙΚΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ : Μάρτιος 2014