Ανατριχιαστικά ρομπότ και το φαινόμενο "Uncanny Valley"
Ορισμός, ιστορία, παραδείγματα και πως να το αποφύγετε
Το φαινόμενο της αλλόκοτης κοιλάδας μπορεί να περιγραφεί ως ένα απόκοσμο ή ανησυχητικό συναίσθημα που μερικοί άνθρωποι βιώνουν ως αντίδραση σε μη εντελώς ανθρώπινες φιγούρες, όπως ανθρωποειδή ρομπότ και αληθοφανείς χαρακτήρες που δημιουργούνται από υπολογιστή.
Σας έχει τύχει ποτέ να συναντήσετε ένα αληθοφανές ανθρωποειδές ρομπότ ή ένα ρεαλιστικό πρόσωπο που έχει δημιουργηθεί από υπολογιστή και να σας φαίνεται λίγο παράξενο ή ανησυχητικό, χωρίς να μπορείτε να εξηγήσετε το γιατί;
Πάρτε για παράδειγμα τον AVA, έναν από τους "ψηφιακούς ανθρώπους" που δημιούργησε η νεοφυής νεοζηλανδική τεχνολογική Soul Machines ως avatar στην οθόνη για την Autodesk. Το να παρακολουθείτε ένα ζωντανό ψηφιακό ον όπως η AVA μπορεί να είναι συναρπαστικό και ταυτόχρονα ανησυχητικό. Η AVA εκφράζει την ενσυναίσθηση μέσω της συμπεριφοράς και των κινήσεών της: ελαφρώς ανασηκωμένα φρύδια, μια κλίση του κεφαλιού, ένα νεύμα.
Καλώς ήρθατε στον κόσμο των ψηφιακών ανθρώπων :
Με τη σχολαστική απόδοση κάθε βλεφαρίδας και γραμμής στα άβαταρ της, η Soul Machines είχε ως στόχο να δημιουργήσει έναν ψηφιακό άνθρωπο που να μην ξεχωρίζει σχεδόν καθόλου από έναν πραγματικό. Αλλά για πολλούς, αντί να φαίνεται φυσικό, το AVA φαίνεται στην πραγματικότητα ανατριχιαστικό. Υπάρχει κάτι στο ότι είναι σχεδόν ανθρώπινο αλλά όχι ακριβώς, που μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να νιώθουν άβολα.
Όπως η AVA, πολλά άλλα υπερρεαλιστικά avatars, ανδροειδή και χαρακτήρες κινουμένων σχεδίων φαίνονται κολλημένα σε έναν ενοχλητικό ενδιάμεσο κόσμο: Είναι τόσο αληθοφανείς και όμως δεν είναι "σωστοί". Αυτό το κενό της παραδοξότητας είναι γνωστό ως the uncanny valley (η κοιλάδα του αλλόκοτου). Ο όρος "uncanny valley" πρωτοεμφανίστηκε το 1978 στο βιβλίο Robots: Fact, Fiction, and Prediction, γραμμένο από την Jasia Reichardt.
Σας τρομάζουν τα ρομπότ που μοιάζουν με ανθρώπους; Για να αποτίσει φόρο τιμής στην τεράστια ποικιλία ανθρωπόμορφων αυτομάτων, αληθοφανών κούκλων και ανθρώπων CGI εκεί έξω, το IEEE Spectrum ετοίμασε ένα βίντεο με τίτλο "Ode To the Uncanny Valley". Παρακολουθήστε το παρακάτω και στη συνέχεια ενημερώστε μας πώς νιώθετε για αυτά τα ρομπότ :
Κοιλάδα του αλλόκοτου : Ορισμός
Η κοιλάδα του αλλόκοτου είναι μια έννοια που εισήχθη για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1970 από τον Masahiro Mori, τότε καθηγητή στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Τόκιο. Ο Mori επινόησε τον όρο "uncanny valley" για να περιγράψει την παρατήρησή του ότι καθώς τα ρομπότ μοιάζουν περισσότερο με τον άνθρωπο, γίνονται πιο ελκυστικά - αλλά μόνο μέχρι ενός ορισμένου σημείου. Φτάνοντας στην κοιλάδα του αλλόκοτου, η συμπάθειά μας μετατρέπεται σε αίσθημα παραδοξότητας, αίσθημα ανησυχίας και τάση να φοβόμαστε ή να φρικάρουμε. Έτσι, η κοιλάδα του αλλόκοτου μπορεί να οριστεί ως η αρνητική αντίδραση των ανθρώπων σε ορισμένα αληθοφανή ρομπότ.
Η κοιλάδα του αλλόκοτου εξηγείται
Στο θεμελιώδες δοκίμιό του για το ιαπωνικό περιοδικό Energy, ο Mori έγραψε:
Παρατηρώ ότι, ανεβαίνοντας προς το στόχο να κάνουμε τα ρομπότ να φαίνονται ανθρώπινα, η συμπάθειά μας γι' αυτά αυξάνεται μέχρι να φτάσουμε σε μια κοιλάδα, την οποία ονομάζω "κοιλάδα του αλλόκοτου".
Αργότερα στο δοκίμιο, ο Mori περιγράφει την αλλόκοτη κοιλάδα χρησιμοποιώντας ένα παράδειγμα - τα πρώτα προσθετικά χέρια:
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το προσθετικό χέρι έχει επιτύχει έναν βαθμό ομοιότητας με την ανθρώπινη μορφή, ίσως στο ίδιο επίπεδο με τα ψεύτικα δόντια. Ωστόσο, όταν συνειδητοποιούμε ότι το χέρι, το οποίο σε πρώτη φάση φαινόταν αληθινό, είναι στην πραγματικότητα τεχνητό, βιώνουμε μια αλλόκοτη αίσθηση. Για παράδειγμα, θα μπορούσαμε να τρομάξουμε κατά τη διάρκεια μιας χειραψίας από την άτονη, χωρίς κόκαλα, λαβή του μαζί με την υφή και την ψυχρότητά του. Όταν συμβαίνει αυτό, χάνουμε την αίσθηση της συγγένειας και το χέρι γίνεται αλλόκοτο.
Σε συνέντευξή του στο IEEE Spectrum, ο Mori εξήγησε πώς του ήρθε η ιδέα για την κοιλάδα του αλλόκοτου:
"Από τότε που ήμουν παιδί, δεν μου άρεσε ποτέ να κοιτάζω κέρινα ομοιώματα. Μου φαίνονταν κάπως ανατριχιαστικές. Εκείνη την εποχή αναπτύσσονταν ηλεκτρονικά προσθετικά χέρια και μου προκαλούσαν το ίδιο συναίσθημα. Αυτές οι εμπειρίες με είχαν κάνει να αρχίσω να σκέφτομαι για τα ρομπότ γενικά, γεγονός που με οδήγησε να γράψω αυτό το δοκίμιο. Η κοιλάδα του αλλόκοτου ήταν η διαίσθησή μου. Ήταν μια από τις σκέψεις μου".
ΙEEE Spectrum : Όλα τα “καλά” παιδιά - Τι είναι το Uncanny Valley :
Παραδείγματα Uncanny Valley
Για να καταλάβετε καλύτερα πώς λειτουργεί η κοιλάδα του αλλόκοτου, παραθέτουμε μερικά παραδείγματα του φαινομένου. Ετοιμαστείτε να φρικάρετε.
1. Telenoid
Καταλαμβάνοντας την πρώτη θέση στην κατάταξη "πιο ανατριχιαστικό" της λίστας ρομπότ του IEEE Spectrum, το Telenoid είναι μια ρομποτική συσκευή επικοινωνίας που σχεδιάστηκε από τον Ιάπωνα ρομποτιστή Hiroshi Ishiguro. Το φαλακρό του κεφάλι, το άψυχο πρόσωπό του και η έλλειψη άκρων το κάνουν να φαίνεται περισσότερο εξωγήινο παρά ανθρώπινο.
2. Diego-san
Μηχανικοί και ρομποτικοί του Εργαστηρίου Μηχανικής Αντίληψης του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, στο Σαν Ντιέγκο, ανέπτυξαν αυτό το ρομποτικό μωρό για να βοηθήσουν τους γονείς να επικοινωνούν καλύτερα με τα βρέφη τους. Με ύψος 1,2 μέτρα (4 πόδια) και βάρος 30 κιλά (66 λίβρες), ο Diego-san είναι ένα μεγάλο μωρό - μεγαλύτερο από ένα μέσο παιδί 1 έτους.
"Παρόλο που η έκφραση του προσώπου είναι εξελιγμένη και διαισθητική σε αυτό το βρεφικό ρομπότ, εξακολουθώ να αντιλαμβάνομαι ένα ψεύτικο χαμόγελο όταν περιμένω το μωρό να φαίνεται χαρούμενο", λέει η Angela Tinwell, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Bolton στο Ηνωμένο Βασίλειο και συγγραφέας του βιβλίου The Uncanny Valley in Games and Animation. "Αυτό, μαζί με την έλλειψη λεπτομέρειας στα μάτια και το μέτωπο, μπορεί να κάνει το μωρό να φαίνεται κενό και ανατριχιαστικό, οπότε θα ήθελα να αποφύγω αυτά τα "νεκρά μάτια" παρά να αλληλεπιδράσω με τον Diego-san".
3. Geminoid HI
Ένα άλλο δημιούργημα του Ishiguro, ο Geminoid HI, είναι το ανδροειδές αντίγραφό του. Πήρε ακόμη και μαλλιά από το δικό του τριχωτό της κεφαλής για να τα βάλει στο δίδυμο ρομπότ του. Ο Ishiguro λέει ότι δημιούργησε το Geminoid HI για να καταλάβει καλύτερα τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος...
4. Sophia
Σχεδιασμένη από τον David Hanson της Hanson Robotics, η Sophia είναι ένα από τα πιο διάσημα ανθρωποειδή ρομπότ. Όπως και το AVA της Soul Machines, η Sophia εμφανίζει μια σειρά συναισθηματικών εκφράσεων και είναι εξοπλισμένη με δυνατότητες επεξεργασίας φυσικής γλώσσας.
5. Ανθρωπομορφοποιημένα αιλουροειδή
Η uncanny valley δεν συμβαίνει μόνο με τα ρομπότ που υιοθετούν ανθρώπινη μορφή. Οι live-action εκδοχές του 2019 της ταινίας κινουμένων σχεδίων Ο Βασιλιάς των Λιονταριών και του μιούζικαλ Cats έφεραν την κοιλάδα του αλλόκοτου στο προσκήνιο της ποπ κουλτούρας. Για ορισμένους θαυμαστές, τα φωτορεαλιστικά κινούμενα σχέδια σε υπολογιστή με τα λιοντάρια που μιμούνται τις ανθρώπινες κινήσεις και τις γάτες που τραγουδούν ήταν απλώς ανατριχιαστικά :
Αισθάνεστε ακόμα αυτή την απόκοσμη αίσθηση;
Uncanny Valley: Επιστήμη ή ψευδοεπιστήμη;
Παρά τη συνεχιζόμενη γοητεία που μας ασκεί η κοιλάδα του αλλόκοτου, η εγκυρότητά της ως επιστημονικής έννοιας συζητείται έντονα. Η αδιόρατη κοιλάδα δεν προτάθηκε στην πραγματικότητα ως επιστημονική έννοια, ωστόσο έχει συχνά επικριθεί υπό αυτό το πρίσμα.
Ο ίδιος ο Mori δήλωσε στη συνέντευξή του στο IEEE Spectrum ότι δεν διερεύνησε την έννοια από αυστηρή επιστημονική άποψη, αλλά περισσότερο ως κατευθυντήρια γραμμή για τους σχεδιαστές ρομπότ:
Η επισήμανση της ύπαρξης της κοιλάδας του αλλόκοτου ήταν περισσότερο μια συμβουλή μου προς τους ανθρώπους που σχεδιάζουν ρομπότ παρά μια επιστημονική δήλωση.
Ο Karl MacDorman, αναπληρωτής καθηγητής αλληλεπίδρασης ανθρώπου-υπολογιστή στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα, ο οποίος έχει μελετήσει επί μακρόν την κοιλάδα του αλλόκοτου, ερμηνεύει το κλασικό γράφημα όχι ως έκφραση της θεωρίας του Mori αλλά ως ευρετική μέθοδος για την εκμάθηση της έννοιας και την οργάνωση των παρατηρήσεων.
"Πιστεύω ότι η θεωρία του εκφράζεται αντίθετα από τα παραδείγματά του, τα οποία δείχνουν ότι μια αναντιστοιχία στην ανθρώπινη ομοιότητα εμφάνισης και αφής ή εμφάνισης και κίνησης μπορεί να προκαλέσει ένα αίσθημα αλλόκοτου", λέει ο MacDorman. "Στα δικά μου πειράματα, έχω αναπαράγει με συνέπεια αυτό το αποτέλεσμα εντός και μεταξύ των αισθητηριακών τρόπων. Για παράδειγμα, μια αναντιστοιχία στην ανθρώπινη ρεαλιστικότητα των χαρακτηριστικών ενός προσώπου αυξάνει την ανατριχίλα- ένα ρομπότ με ανθρώπινη φωνή ή ένας άνθρωπος με ρομποτική φωνή είναι ανατριχιαστικό".
Πώς να αποφύγετε την κοιλάδα του αλλόκοτου
Αν δεν σκοπεύετε να δημιουργήσετε ανατριχιαστικούς χαρακτήρες ή να προκαλέσετε αίσθημα ανησυχίας, μπορείτε να ακολουθήσετε ορισμένες αρχές σχεδιασμού για να αποφύγετε την κοιλάδα του αλλόκοτου. "Το φαινόμενο μπορεί να μειωθεί με το να μην δημιουργείτε ρομπότ ή χαρακτήρες που κινούνται με υπολογιστή και συνδυάζουν χαρακτηριστικά από διαφορετικές πλευρές ενός ορίου - για παράδειγμα, ανθρώπινο και μη ανθρώπινο, ζωντανό και μη ζωντανό ή πραγματικό και τεχνητό", λέει ο MacDorman.
Για να κάνετε ένα ρομπότ ή ένα avatar πιο ρεαλιστικό και να το μετακινήσετε πέρα από την κοιλάδα, ο Tinwell λέει να διασφαλίσετε ότι οι εκφράσεις του προσώπου ενός χαρακτήρα ταιριάζουν με τους συναισθηματικούς τόνους της ομιλίας του και ότι οι κινήσεις του σώματός του ανταποκρίνονται και αντικατοπτρίζουν την υποθετική συναισθηματική του κατάσταση. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει επίσης να δοθεί σε στοιχεία του προσώπου, όπως το μέτωπο, τα μάτια και το στόμα, τα οποία απεικονίζουν την πολυπλοκότητα του συναισθήματος και της σκέψης. "Το στόμα πρέπει να μοντελοποιείται και να κινείται σωστά, ώστε ο χαρακτήρας να μην εμφανίζεται επιθετικός ή να μην απεικονίζει ένα "ψεύτικο χαμόγελο", ενώ θα έπρεπε να είναι πραγματικά χαρούμενος", λέει.
Για τον Christoph Bartneck, αναπληρωτή καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Canterbury στη Νέα Ζηλανδία, ο στόχος δεν είναι να αποφευχθεί η "κοιλάδα του αλλόκοτου", αλλά να αποφευχθούν κακές κινούμενες εικόνες ή συμπεριφορές χαρακτήρων, τονίζοντας τη σημασία της αντιστοίχισης της εμφάνισης ενός ρομπότ με τις ικανότητές του. "Είμαστε εκπαιδευμένοι να εντοπίζουμε ακόμη και την παραμικρή απόκλιση από τις "κανονικές" ανθρώπινες κινήσεις ή συμπεριφορές", λέει. "Ως εκ τούτου, συχνά αποτυγχάνουμε στη δημιουργία ιδιαίτερα ρεαλιστικών, ανθρώπινων χαρακτήρων".
Προειδοποιεί όμως ότι η κοιλάδα του αλλόκοτου φαίνεται να είναι περισσότερο ένας αλλόκοτος γκρεμός. "Διαπιστώνουμε ότι η συμπάθεια αυξάνεται και στη συνέχεια συντρίβεται μόλις τα ρομπότ γίνουν ανθρωπόμορφα", λέει. "Αλλά δεν έχουμε παρατηρήσει ποτέ να βγαίνουν από την κοιλάδα. Γκρεμίζονται και αυτό είναι όλο".
Πηγές : 1 , 2 / Απόδοση στα Ελληνικά/διαμόρφωση/προσθήκες : Α.Τ.
🔻Χρήση μηχανικής μάθησης (Machine Learning) για τον προσδιορισμό των ανησυχιών των ατόμων με HIV/AIDS κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 από τα tweets τους...
Το έγγραφο ΕΔΩ
ΠΟΛΛΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΣΤΟ Rumble
Διαβάστε ΕΔΩ και 🫴🏻 ΕΝΩΣΤΕ ΤΙΣ ΚΟΥΚΚΙΔΕΣ...